DA LI STE ZNALI Ovo je HRAM BROJ DVA u Srbiji i po veličini i po DUŽINI GRADNJE

Valjevski Hram Vaskrsenja Gospodnjeg drugi je po veličini u Srbiji, odmah iza Hrama Svetog Save u Beogradu, a skoro da je i po dužini gradnje stigao najveću pravoslavnu bogomolju na Balkanu.

Skoro dve i po decenije traje gradnja Hrama Vasrkrsenja Gospodnjeg u Valjevu, a ove godine prvi put je izostala pomoć države, iako je još pokojni premijer Zoran Đinđić izgradnju ovog hrama proglasio državnim poslom.

Izgradnja druge po veličini srpske crkve, posle Hrama Svetog Save, počela je 1993. godine, a temelje je osveštao tadašnji patrijarh srpski Pavle.

Hram, koji je u srpskom i vizantijskom stilu projektovala Ljubica Bošnjak, zaista je impozantnih dimenzija – sa osnovom površine 46 sa 24 metra, prizemljem koje ima skoro 1.000 kvadrata, visinom od 40 metara i šest metara visokim krstom na glavnoj kupoli, kapaciteta više od 1.000 vernika tokom bogosluženja.

Starešina Hrama, prota Dragomir Jovanović, podseća da je crkva već 2010. dobila završni spoljni izgled, ali nije završena unutrašnjost.

– Sad je u toku četvrta faza gradnje. Instalacije za podno grejanje su upravo završene, ali u budućem periodu treba naći način za grejanje, a jedan od predloga su kotlovi na pelet. Van Hrama, u sklopu parternog uređenja, još samo treba zelenilo, a u unutrašnjosti nas očekuju veliki poslovi. Najpre paraklisi vladike Nikolaja i oca Justina u oltarskom delu, ikonostas i podovi od mermera, a potom i oslikavanje hrama, što je ogroman posao, pošto je reč o 5.000 kvadrata – priča Jovanović.

Finansiranje svih tih radova, kako kaže, trenutno je samo na SPC i donatorima.

Imam do penzije još 19 godina, nadam se da će do tada u Hramu Vaskrsenja Gospodnjeg biti postavljen ikonostas i urađen pod. Dragomir Jovanović, starešina hrama
– Pokojni premijer Đinđić je u jednoj od svojih prvih poseta Valjevu, kao premijer, rekao da je Hram od izuzetnog nacionalnog značaja i da je njegova izgradnja državni posao. Više od 15 godina država je ulagala, što iz svog, što iz budžeta grada.

Ove godine, međutim, iz gradskog budžeta nismo dobili ni dinara. Nadamo se, ipak, rebalansu – zbori prota Dragomir i dodaje da je najvažnije da crkva živi, jer bogosluženja traju već devet godina, a Hram je za praznike često pun vernika, ali i turista koji dolaze u Valjevo.

Ako se zna koliko dugo traje gradnja, za starešinu tog hrama je nepoznanica koliko je sve do sada koštalo.

– Teško je proceniti jer je bilo donacija i u materijalu, a ne samo u novcu. A opet, koliko je to ne može se reći, jer kad je dolazio šleper cigle, u gradnji bi to bio samo jedan red cigle, kolike su dimenzije crkve – objašnjava Jovanović, koji je četvrti po redu starešina Hrama Vaskrsenja Gospodnjeg.

Napominje da ima još 19 godina do penzije i da se nada da će do tada, „bez obzira na to kakva će biti Božja volja što se tiče njega samog“, u Hramu biti postavljen ikonostas i urađen pod.

Sporije nego u 14. veku

Gradnja ovog hrama veoma je zahtevan graditeljski poduhvat, ali istorija podseća i na sledeće: kralj Stefan Dečanski i episkop Danilo imali su čuvenog neimara fra Vitu iz Kotora, pa su Visoki Dečani sazidani od 1327. do 1335. godine, dok je oslikavanje manastira završeno 1350. godine.

Dakle, 23 godine u 14. veku. Na prelazu iz 20. u 21. vek valjevski hram se gradi već 24 leta, a kraj se ne nazire, iako je građevinaca, za razliku od jednog fra Vite i njegovih dunđera, bilo mnogo – počev od nekadašnjeg giganta, a u međuvremenu propale valjevske „Jablanice“.

Na temeljima srednjovekovne crkve

Plac na ušću Gradca u Kolubaru, gde se nalazi Hram, poklon je Opštine crkvi iz 90-ih, još dok je gradonačelnik bio Dušan Mihajlović. Na tom mestu, inače, prethodno su otkriveni ostaci nekropole, pa je Hram praktično podignut na temeljima srednjovekovne crkve.

(Predrag Vujanac)