IMENA ARHANĐELA U HRIŠĆANSTVU: Znate za Mihaila i Gavrila, a znate li kako se zovu ostali? (FOTO)

Premda judaizam i hrišćanstvo govore o postojanju hiljada i hiljada arhanđela, samo je njih sedam poznato po imenu. Ogromna većina našeg naroda ne zna imena preostalih pet

početka 18. veka. Foto: Wikimedia Commons/Saint Louis Art Museum

Na večnoj i teško promenjivoj top listi najčešćih krsnih slava u Srbalja, odmah posle svetog Nikole koji je na ubedljivom prvom mestu nalazi se arhanđel Mihail. Nešto je ređa slava u čast arhanđela Gavrila, ali ipak se i ona ubraja među one koje slavi veliki broj pripadnika našeg naroda.

Ali, što se tiče ogromne većine Srba, tu se završava njihovo znanje o angelologiji, teološkoj disciplini koja proučava nebeska bića u službi Boga. Zbog toga, pre nego što vam prenesemo imena svih arhanđela u pravoslavnom hrišćanstvu koja znamo, dobro bi bilo da kažemo i koju reč o tome.

Nebeska hijerarhija se deli u tri kategorije, i to su viša, srednja i niža, a svaka od njih se dalje deli na tri čina.

Najbliže Bogu nalaze se serafimi, koje Crkva smatra za četvoro- ili šestokrilate simbole svetlosti; oni su žar Božije vatre koji raspaljuje ljubav prema “Svemogućem”. Naredni su heruvini koji prosvećuju mudrošću i pomažu u spoznaji Boga, čuvari su raja.

Nekanonski prikaz arhanđela Gavrila dok Bogorodici objavljuje da nosi Isusa Hrista, na slici Henrija Osave Tenera. Foto: Wikimedia Commons/freechristimages.org

Treći čin u najvišoj kategoriji su prestoli koji su “razumni i po blagodati bogonosni”, koji “izlivaju silu pravosuđa na prestole zemljaskih sudija i vladara”, da se poslužimo službenim objašnjenjem.

U srednjoj kategoriji su gospodstva koja daju silu i mudrost i uče druge da vladaju voljom i osećanjima, te gospodare nižim činovima; zatim dolaze sile koje sprovode Božiju volju i daju silu čudotvorstva; konačno, tu su vlasti koje predstavljaju “neuništavajućivu harmoniju, krote demone, odbijaju iskušenja”.

U nižoj kategoriji nebeskih bića, po pravoslavnom hrišćanstvu su načela koja vladaju nižim anđeoskim činovima, brinu za narode i svetovni sud.

Posle njih dolaze arhanđeli koji “blagoveste, prorokuju i ukrepljuju veru” i konačno anđeli (čije ime na hebrejskom znači “poslanik, vesnik, glasnik”) koji su čuvari ljudi, pripadnici nebeske vojske, duhovi, bića koja javljaju manje tajne i božije namere, te podstiču na vrlinu i bliski su ljudima.

Bogato ukrašena vizantijska ikona arhanđela Mihaila iz 10. veka. Foto: Wikimedia Commons/The Yorck Project: 10.000 Meisterwerke der Malerei

Vratimo se sada na arhanđele. Nasuprot uvreženom mišljenju, oni nisu neka specifičnost hrišćanstva, pa čak ni judaizma; ova natprirodna bića postoje i u zoroastrijanizmu i u islamu.

Uprkos tome što pravoslavna tradicija govori o hiljadama arhanđela, samo se sedam pominje po imenu.

Na hebrejskom jeziku njegovo ime znači “onaj koji je kao Bog”. Još se tokom ranohrišćanskog perioda smatrao za bitno nebesko biće, mada je prvobitno bio lečitelj. Negde od 6. veka u percepciji hrišćana postaje vojskovođa koji je predvodio Božiju vojsku u nebeskom ratu protiv Lucifera, kojeg je i pobedio.

U desnoj ruci drži koplje kojim se borio protiv palih anđela, dok u levoj drži zelenu palminu grančicu.

Hrišćani ga vide kao zaštitnika Saborne (odnosno: katoličke, katoličanske) crkve, i poštovan je i na Istoku i na Zapadu. Jevreji ga pak vide kao zaštitnika Izraela i sinagoge, zbog čega zauzima važno mesto u jevrejskoj liturgiji.

Drugi arhanđel po rangu i drugi koji je opšte poznat. Ime mu znači “Božija sila”. Božiji je glasnik koji ljudima saopštava njegove poruke i odluke. Na ikonama u desnoj ruci drži lampu, a u levoj ogledalce koje simboliše Božiju premudrost.

S leva na desno, arhanđeli Mihail, Rafail i Uril vode Tobita, rad Frančeska Botičinija iz 15. veka. Foto: Wikimedia Commons/Galleria degli Uffizi

Tako Jevreji veruju da je bio poslat proroku Danilu i Zahariji, a hrišćani na tu listu dodaju i Mariju. I hrišćani i muslimani veruju da je prorekao rođenja Jovana Krstitelja i Isusa, ovog prvog proroku Zahariji, a ovog drugog Mariji. Muslimani međutim veruju i da je on bio taj koji je po nalogu Boga (na arapskom: Alah) proroku Muhamedu diktirao kuranske stihove.

E, sad dolazimo do onih za koje malo ljudi zna, dok za neke ne zna skoro niko.

Ovaj arhanđel, koji se u Zapadnoj crkvi izgovara Rafaelo, znači “Bog leči”. Smatra se moćnim isceliteljem ljudi, ali i životinja; on dolazi na mesto gde je pozvan, ali ne može da interveniše ako ne postoji dobra volja kod čoveka. Hrišćani takođe veruju i da samo njegovo prisustvo ima međutim umirujuće dejstvo po prisutne.

Kod Jevreja je on taj koji je kralju Solomonu dao magični prsten sa urezanom šestokrakom zvezdom. U islamskoj tradiciji nosi ime Israfel i nebesko je biće koje će po Božijem nalogu uvesti svet u Sudnji dan.

URIL

Njegovo ime znači “božanska svetlost” ili “Božija vatra”. Vlada nebeskom svetlošću. Prikazan je kako u desnoj ruci na grudima drži isukan mač, a u levoj ognjeni plamen.

U Bibliji, poslat je proroku Ezri kako bi mu objasnio tajnu Boga, dok je u apokrifnoj Knjizi Enoha opisan kao anđeo groma i vetrova. Pravoslavci ga smatraju zaštitnikom žita nakon jeseni, a takođe i onim koji je nadgledao progon Adama iz raja.

SALATAIL

Njegovo ime znači “molitva Bogu“, zbog čega se tretira kao posrednik u molitvama i onaj koji motiviše ljude na molitvu. Prikazuje se pognute glave i oborenog pogleda, savijen nadole sa rukama preko grudi u molitvenom položaju.

JEGUDIL

Sabor svetih arhangela, ikona iz 19. veka. S leva na desno: Jegudil, Gavril, Salatail, Mihail, Uril, Rafail, Varahil. Foto: Wikimedia Commons/Csernica~commonswiki

“Hvalite Boga” se ne pominje u Bibliji, već samo u crkvenom predanju, a na ikonama i freskama često drži zlatnu krunu u desnoj ruci, te bič od tri crna užeta sa tri kraja u levoj. Ovo prvo simboliše bogougodna i sveta dela svetih ljudi kojih je zaštitnik, dok ovo drugo simboliše kaznu za grehe.

Hrišćani takođe veruju da je savetnik i zastupnik vladara, sudija i visokih zvaničnika koji “rade za slavu Gospoda”.

VARAHIL

“Božiji blagoslov” se pominje u apokrifnoj Trećoj knjizi proroka Enoha kao jedan od anđeoskih prinčeva koji predvodi 496.000 mirijada anđela. Premda Enohova knjiga nije prihvaćena u kanonu, on jeste.

Pravoslavci ga prikazuju kako drži belu ružu na grudima, ili ima latice ruže na odeždi. Na rimokatoličkom zapadu drži korpu hleba.

(O. Š.)