PUKLO KAO BOMBA! ČEŠKA NAPUŠTA EVRO – novi šamar za Evropsku uniju

Zbogom evro! Nakon Bregzita za Evropsku uniju stiže novi šamar, ovaj put iz Praga i to neposredno nakon razočaravajućeg samita EU u Rimu.

Dok su svi evropski lideri i evrobirokrati iz Brisela pratili kampanju i francuske izbore, strahujući od pobjede Marine Le Pen, koja je takođe, pobornica izlaska iz evrozone, udarac je neočekivano došao iz Češke.

Narodna banka Češke je odlučila da nacionalnu valutu, krunu, odvoji od evra. Gotovo stalna referentna stopa od 27 čeških kruna za jedan evro, koja je bila na snazi tri godine, napuštena je.

Stručnjaci iz finansijskog sektora i analitičari su uznemireni, jer to vide kao prvi korak male, ali visoko industrijalizirane Češke ka odustajanju od ranije deklariranog cilja i pridruživanju jedinstvenoj evropskoj valuti.

Na primjer, Slovačka, koja je zajedno s Česima tvorila jedinstvenu državu i mirno se razišla s padom komunizma, deo je evrozone. Podsjetimo da je su kao Čehoslovačka ove dvije zemlje do nacističke invazije 1938. godine bile tehnološki među najnaprednijim i jedno od glavnih svjetskih ekonomija.

No, Prag je donio ovu odluku kako bi se spriječilo da doznake i ulaganja Čeha koji žive u inostranstvu postani preskupi i da se ne poveća stopa inflacije, koja trenutno iznosi 2,5% godišnje, koju treba sniziti ispod granice od 2%.

Sada je Narodna banka Češke izabrala manje zlo i potpuno se oslobodila bilo kakve reference na evro.
Odluka ima dvojnu pozadinu. Prvo su predstojeći izbori iduće jeseni, čiji ishod je neizvjestan i premijer Bohuslav Sobotka, koji je najavio ostavku, želi popraviti rejting, a drugi razlog je što je u posljednjih nekoliko godina češka kruna bila na meti međunarodnih špekulanata.

Uglavnom špekulativni hedž fondovi su uložili 65 milijardi dolara na revalorizaciju češke valute, prisiljavajući Narodnu banku u Pragu na intervencije na tržištu. Te su aktivnosti dovele do potresa u tekućem budžetu i zbog udara na češke rezerve se Narodna banka zemlje odlučila na ekstremne mjere.

Odluka Praga podsjeća finansijska tržišta na izbor Švicarske, koja čak nije ni članica EU, a koja je u januaruu 2015. godine švicarski franak oslobodila od veza s evrom. Izbor Švicarske je doveo do međunarodnog finansijskog potresa i uzrokovao najveću deprecijaciju evra u povijesti.

“Čedžgzit“, ili odvajanje krune od evra, imat će ograničene posljedice. U trenutku odluke je u odnosu na češku valutu evro oslabio, ali je u odnosu na dolar ostao stabilan.
No, stručnjaci su podijeljeni oko velikog pitanja. Može li odluka male i industrijalizirane zemlje u srednjoročnom razdoblju imati političke posljedice na cijelu središnju Evropu?

Obzirom da se do nedavno vrijednost krune isključivo vezala za evro, Češka je pretrpjela gubitak rezervi, Prag nije video drugog izbora i jedina alternativa je bila masovna prodaja rezervi ili ubrzani ulazak u evrozonu, što je scenarij kojeg u Češkoj očito žele izbjeći.

Osim toga, jedinstvena evropska valuta, posebno u Višegradskoj grupi koju čine Češka, Poljska, Slovačka i Mađarska, izgleda sve manje atraktivna. U Pragu i drugde na istoku Evrope čak i sama EU u očima mnogih političara i birača izgleda kao daleki i neefikasni birokratski entitet, koji predstavlja potencijalnu opasnost po nacionalni suverenitet, a Češka se nakon pola veka dominacije Sovjetskog Saveza njega ne želi odreći.

Češka se pokazala kao primjer da najviša finansijska institucija zemlje ima autonomiju i može naći najbolji model za očuvanje suvereniteta, a njega nema bez monetarnog, te da baš i nije nužno bezglavo žuriti u evrozonu.

(Logično)