NAJVEĆE SRPSKE ISTORIJSKE ZABLUDE: Srbi nisu izgubili Kosovski boj, a Vuk Branković nije izdao! Evo šta se zapravo dešavalo..

Piše: Dušan Marić

 

Srbi, kao i svi narodi imaju čvrsto ukorjenjene zablude o nekim događajima iz svoje istorije, a najviše njih vezano je za Boj na Kosovu.

Jedna od najvećih, ako ne i najveća srpska zabluda, jeste ona da su Srbi na Vidovdan 28.juna 1389. godine izgubili bitku na Gazimestanu. Nigdje u relevantnim turskim, srpskim i nezavisnim izvorima nema ni tvrdnje, a kamoli dokaza srpskog poraza. Većina savremenika je ishod bitke opisala kao srpsku pobjedu. Hercegovački vojvoda Vlatko Vuković, koji je komandovao desnim krilom Lazareve vojske i ostali učesnici koji su na Kosovo stigli sa teritorija sadašnje BiH i Hrvatske, su u svoje krajeve donijeli vijest o pobjedi nad nevjernicima, o čemu su, preko glasnika, obavjestili vladarske dvorove u najbližim zapadnim državama. Zabilježeno je da su u pariskom Notre Damu i ostalim hrišćanskim crkvama u Evropi zvonila zvona u čast pobjede hrišćanskih vitezova. Otkud onda „istina“ o porazu? Otuda što je to bio početak kraja srednjovjekovne srpske države. Mala Srbija, koja je u ovom megdanu izgubila ne samo vladara i najugledniju vlastelu, nego i hiljade najboljih vojnika, decenijama nije mogla da se oporavi od ogromnog biloškog gubitka. Na drugoj strani, Osmanlije su u to vrijeme već imale ogromnu državu, pa im nije bio problem da brzo okupe novu vojsku i nastave osvajanje srpskih zemalja. Suočena sa tom činjenicom, Kneginja Milica je prihvatila da Srbija bude turski vazal.

Druga velika zabluda jeste da je Miloš Obilić turskog cara Murata ubio na prevaru. Tako što je prebjegao na tursku stranu, zatražio prijem kod sultana a kad ga je ovaj primio, prvo ga poljubio u ruku, a kad je trebalo da ga poljubi i u nogu, „iz potaje“ izvukao nož i rasporio mu stomak. To su gluposti. Samo neko ko nema pojma o tadašnjem ustrojstvu osmanske carevine može da povjeruje u priču kako je neko mogao da uđe u carski čador i priđe caru toliko blizu da mu ljubi noge i ruke sa skrivenim nožem ili nekim drugim oružjem. A kamoli da to u sred krvave bitke između turske i srpske vojske učini neki srpski ratnik. Ne znaju se detalji Muratove pogibije, ali najvjerodostojnije izgledaju pisana svjedočanstva o tom događaju po kojima je ubijen kada se teška srpska konjica, iz centralnog dijela srpske vojske, kojim je komandovao Knez Lazar, u strahovitom jurišu probila do sultanovog komandnog mjesta. Da bi od svojih podanika, ali i svjetske javnosti, sakrili po njih sramotnu činjenicu da je malobrojnija srpska vojska ne samo uspjela da razbije tursku vojsku i prisili je na povlačenje sa Kosova polja, već da joj ubije i cara, Muratov sin i nasljednik Bajazit i njegovi saradnici plasirali su laž da je Murat ubijen na podmukao način.

Treća kosovska zabluda jeste da je prihvatanjem da bude turski vazal Srbija izgubila svoju potpunu nezavisnost. Jer, Srbija se i prije kosovske bitke nalazila u vazalnom položaju. Suočeni sa dvije velike prijetnje, turskom sa istoka i ugarskom sa sjevera, knez Lazar i srpski velikaši prihvatili su svojevrsni ultimatum ugarskog kralja Ludovika 1. da Srbije bude ugarski vazal. To vazalstvo Srbija je priznavala i jedan period poslije prihvatanja vazalnog odnosa prema Turskoj, kada je Despot Stefan Lazarević balansirao između dvije carevine.

U kosovskom ciklusu zabluda značajno mjesto zauzima legenda, koje se prenosi s koljena na koljeno, da je Vuk Branković izdao na Kosovu. Vijekovima već nesrećni zet kneza Lazara simbol je nevjerstva, a Brankovići najomraženije srpsko prezime. Kad nekog optužuju za najteži oblik izdaje Srbi ga ne nazivaju izdajnikom, već „brankovićem“. Međutim, Vuk Branković ne samo što nije izdao na Kosovu, već je još pet godina pružao otpor Turcima, a Brankovići spadaju u red srpskih dinastija koje su najviše držale do svog naroda, njegove vjere, običaja i kulture. Vuk je upravljao teritorijom koja je obuhvatala Kosovo i Metohiju i manje dijelove današnje Makedonije i Crne Gore. U Boju na Kosovu 1389.godine, koji je vođen nedaleko od njegove prijestolnice Prištine, komandovao je desnim krilom srpske vojske i ostao do kraja bitke. Kada su nasljednici Cara Lazara, kneginja Milica i sinovi, priznali vrhovnu vlast sultana Bajazita, on se usprotivio toj odluci i nastavio da ratuje, pokušavajući da sačuva samostalnost svoje oblasti. Nekoliko mjeseci nakon gubitka Skoplja 1392.godine prihvatio je da bude turski vazal, ali nije poštovao dogovor. Njegov otpor slomljen je tek 1396.godine, kada gubi i glavni grad Prištinu. Turci ga odvode u zarobljeništvo, gdje je i umro 6.novembra 1397.godine. Pretpostavlja se da je sahranjen u Hilandaru ili Manastiru sv. Pavla.

U braku sa Marom, kćerkom kneza Lazara, Vuk je imao tri sina. Grgura, Đurađa i Lazara. Grgur se zamonašio i kao monah Gerasim umro u Hilandaru 1408.godine. Lazar je ubijen 11. jula 1410. godine u toku bitke kod Jedrena, koju su oko turskog prijestola, vodili Bajazitovi sinovi Musa i Sulejman. Musa ga je ubio da bi se osvetio njegovom bratu Đurađu koji se sa srpskom vojskom borio na strani Sulejmana. Đurađ je 1427. godine na mjestu despota naslijedio svog ujaka Stefana Lazarevića, koji je bio bez nasljednika.Ženio se dva puta, ime prve žene nije sačuvano a druga je bila Jerina rođena Kantakuzin, praunuka vizantijskog cara Jovana 6. Kantakuzina. Iz dva braka imao je četiri sina i tri ćerke.

Za istoriju su značajni Đurđevi sinovi Grgur, Stefan i Lazar. Grgur i Stefan Branković su oslijepljeni 1441.godine naredbom turskog sultana Murata 2. Grgur se pred smrt zamonašio i kao monah German umro 1459. godine u Hilandaru. Iz vanbračne veze imao je sina Vuka, jednog od najvećih srpskih junaka, poznatijeg kao Zmaj Ognjeni Vuk. Najmlađi sin Đurađa Brankovića Lazar bio je despot Srbije od 1456. do iznenadne smrti 1458.godine. Oženjen je vizantijskom princezom Jelenom Paleolog, ćerkom despota Tome Paleologa i sinovicom vizantijskog cara Jovana 8. Paleologa. Imali su tri ćerke Mariju, Jerinu i Milicu.

Najstariju Mariju je u aprilu 1459.godine oženio bosanski kralj Stjepan Tomašević. Na čelu despotovine Lazara je naslijedio brat Stefan, ali je već sljedeće godine zbačen s trona. Nekoliko mjeseci kasnije Turci su zauzeli Smederevo i okupirali despotovinu. Stefan odlazi u izbjeglištvo u Ugarsku, gdje se sljedeće godine ženi Angelinom. Umro je 16 godina kasnije. Imali su sinove Đorđa i Jovana i ćerke Mariju i Milicu. Đorđe Branković je bio jedno vrijeme despot, a onda se 1496. zamonašio i ostavio titulu mlađem bratu Jovanu. Postao je arhiepiskop Maksim i kasnije proglašen za sveca. Ni Đorđe ni Jovan kao ni njihov rođak Zmaj Ognjeni Vuk nisu imali muških potomaka, pa je Đorđe bio posljednji muški Branković.

Sveti Brankovići

Četiri manastira na Fruškoj Gori, Velika Remeta, Krušedol, Novo Hopovo i Grgeteg zadužbine su bliskih potomaka Vuka Brankovića. Četvoro Brankovića pravoslavna crkva proglasila je za svetitelje. Despot Đorđe Branković praznuje se 31.januara kao Maksim svetitelj, 12.avgusta i 23.decembra je despotica Angelina prepodobna, 22.oktobra je Despot Stefan Slepi Branković a 23.decembra despot Jovan Novi Branković.